Metformine bij knieartrose: een (onverwachte) kandidaat voor symptoomverlichting ?

Bij patiënten met knieartrose en overgewicht of obesitas zijn de therapeutische opties vaak beperkt tot leefstijlmaatregelen en symptomatische behandeling. Recente studies suggereren echter dat metformine mogelijk een rol kan spelen bij de verlichting van artroseklachten.

In een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde trial werd het effect van metformine (2000 mg per dag) gedurende zes maanden onderzocht bij 107 volwassenen met symptomatische knieartrose en een BMI ≥25. De metforminegroep (n=54) liet een grotere afname in kniepijn zien dan de placebogroep (n=53): -31,3 vs -18,9 mm op een 100-mm visueel analoge schaal, met een gemiddeld verschil van -11,4 mm (95% betrouwbaarheidsinterval -20,1 tot -2,6 mm; P = 0,01). Ook de WOMAC-subscores voor pijn, stijfheid en functioneren verbeterden significant sterker in de metforminegroep. Hoewel de pijnreductie net onder de klinisch relevante grens van 15 mm bleef, zijn de resultaten veelbelovend. Bijwerkingen waren voornamelijk mild en gastro-intestinaal van aard, met diarree bij 15% in de metforminegroep versus 8% in de placebogroep.

Deze bevindingen sluiten aan bij eerder preklinisch onderzoek waarin metformine herhaaldelijk gunstige effecten liet zien op zowel pijn als structurele gewrichtsschade bij artrose. Ook observationele studies ondersteunen dit beeld. Zo liet een grote cohortstudie onder ruim 40.000 mensen met type 2 diabetes zien dat het risico op het ontwikkelen van artrose bij metforminegebruikers 24% lager lag dan bij gebruikers van sulfonylureumderivaten (absolute incidentie 2,7% vs 3,9%; aHR 0,76; 95% betrouwbaarheidsinterval 0,68–0,85), na tijdsafhankelijke propensity score-matching. De incidentie van gewrichtsvervanging verschilde echter niet significant tussen beide groepen. Verder is het vermeldenswaardig dat er recent een trial heeft laten zien dat semaglutide bij artrose en overgewicht symptoom verlichting geeft. Het is de vraag of metformine een soortgelijk werkingsmechanisme heeft, daar metformine een veel bescheidener effect heeft op het gewicht.

De mogelijke werkingsmechanismen van metformine, zoals ontstekingsremming, mild gewichtsverlies en verbetering van glucose- en vetstofwisseling, maken het aannemelijk dat dit middel ook buiten de diabetescontext gunstige effecten kan hebben. Bevestiging in grotere studies met langere follow-up en objectieve uitkomstmaten is noodzakelijk, maar metformine lijkt zich voorzichtig te positioneren als veelbelovende (aanvullende) behandeloptie bij knieartrose, met name bij patiënten met een metabool risicoprofiel. 

Metformin for Knee Osteoarthritis in Patients With Overweight or Obesity: A Randomized Clinical Trial | Obesity | JAMA | JAMA Network

Once-Weekly Semaglutide in Persons with Obesity and Knee Osteoarthritis | New England Journal of Medicine