Een groot deel van de zwangeren heeft tegenwoordig obesitas vóórdat ze zwanger worden. In het debat, Weight Loss in Pregnancy with Obesity—Risky Gamble or Beneficial Bet?, werden de voor- en nadelen van gewichtsverlies tijdens de zwangerschap besproken. De data zijn hierin niet eenduidig.
Zwangeren met obesitas hebben een hoger risico op het ontwikkelen van zwangerschapsdiabetes, met potentiële nadelige gevolgen van dien voor de zwangere, en kinderen geboren uit deze zwangerschappen hebben een groter risico op obesitas op kinderleeftijd. Daarnaast leidt een zwangerschap vaak tot nog meer gewichtstoename, wat na de bevalling weer verloren moet worden.
De huidige richtlijnen adviseren zwangeren met obesitas dan ook maximaal 5-9kg in gewicht aan te komen in de zwangerschap. Netto kan dit eigenlijk gezien worden als gewichtsverlies, aangezien het gewicht van foetus, placenta, bloedvolume etc. al ongeveer 8.5kg bedraagt. Aan de andere kant kan te grote dieetrestrictie leiden tot tekort aan energie en voedingsstoffen, wat een negatief effect kan hebben op foetale groei (een te laag geboortegewicht in verhouding tot de zwangerschapsduur) en ontwikkeling.
Er zijn data die laten zien dat gewichtsverlies tijdens de zwangerschap het risico op slechte groei van de foetus, en perinatale morbiditeit en mortaliteit verhoogt. Lange termijn effecten van gewichtsverlies in de zwangerschap zijn onbekend.
Alles afwegende, is de conclusie van de sprekers ten eerste dat een zeer grote gewichtstoename (‘excessive gestational weight gain’) het meest risicovol is voor een zwangerschap. Ten tweede lijkt het zo te zijn dat zeer grote gewichtstoename nadeliger is dan matige gewichtsafname (2-3kg) voor vrouwen met een BMI boven de 25 kg/m2 (populatiestudie van Johansson et al, Lancet 2024). Resultaten van de DiGest studie laten tevens zien dat 2-3kg gewichtsverlies in het derde trimester de glucoseregulatie van de zwangere verbetert, het aantal zeer zware kinderen vermindert, en een positief effect lijkt te hebben op cardiometabole gezondheid.
Ten derde zijn er zeer weinig studies verricht die kijken naar het effect van meer dan 3-5kg gewichtsverlies in de zwangerschap. Verder onderzoek zou gedaan moeten worden naar interventies die zeer hoge gewichtstoename voorkomen en beoordelen hoeveel gewichtsverlies veilig is met als uitkomsten zowel maternale (vetvrije massa, kracht, cardiale parameters, botdichtheid) en kindfactoren (groei, lichaamssamenstelling, cognitieve ontwikkeling).
Kortom, ook voor gewicht in de zwangerschap geldt dat de extremen vermeden moeten worden om nadelige effecten te voorkomen, zowel wat betreft gewichtstoename als gewichtsverlies. Maar vrouwen die met obesitas hun zwangerschap beginnen kunnen met goede begeleiding waarschijnlijk zonder nadelige effecten een klein beetje afvallen in het derde trimester.
