De behandeling van obesitas maakt een volgende sprong vooruit. Tijden de EASD in Wenen presenteerden onderzoekers de eerste resultaten van een zogenoemde quintuple agonist: een experimenteel middel dat vijf verschillende metabole aangrijpingspunten combineert in één molecuul.
De afgelopen jaren zorgden GLP-1-agonisten (zoals semaglutide) en duale GLP-1/GIP-agonisten (zoals tirzepatide) voor een snelle ontwikkeling in de behandeling van obesitas en diabetes type 2. De nieuwe ontwikkeling gaat nog een stap verder: de toevoeging van een pan-PPAR-agonist (lanifibranor), die drie varianten van de zogenoemde PPAR-receptoren activeert. Deze receptoren spelen een sleutelrol bij vetstofwisseling, insulinegevoeligheid en energiebalans.
Hoe werkt het?
Het middel koppelt de bekende effecten van GLP-1- en GIP-agonisten (vermindering van eetlust, verlaging van bloedsuiker) aan de vet- en suikerstofwisselingsverbeteringen van PPAR-activatie. Dankzij het ontwerp, één enkel molecuul in plaats van een combinatie van middelen, de PPAR-werking alleen terecht in cellen die GLP-1- of GIP-receptoren dragen. Zo wordt brede verspreiding en mogelijk ongewenste bijwerkingen beperkt.
In muismodellen van obesitas en diabetes blijkt de quintuple agonist krachtiger dan bestaande middelen: de dieren vielen sterker af, aten minder en vertoonden een betere glucoseregulatie dan met semaglutide of duale agonisten.
Klinisch perspectief
Hoewel deze resultaten veelbelovend zijn, gaat het nog uitsluitend om preklinisch onderzoek. Menselijke studies zijn nog niet gestart. Toch is de richting duidelijk: farmaceutische bedrijven en onderzoekscentra zoeken naar “poly-agonisten”die meerdere metabole routes tegelijk stimuleren, in de hoop het effect op gewichtsverlies, diabetes en aanverwante ziekten te versterken.
Voor clinici is relevant dat lanifibranor – het PPAR-gedeelte van de nieuwe verbinding – al in fase III-onderzoek zit voor leververvetting (MASLD/NAFLD) en tot nu toe een gunstig veiligheidsprofiel laat zien. Dit kan het vertrouwen vergroten dat ook de quintuple agonist in mensen veilig toepasbaar wordt.
